Johannes Vermeer

 

Geachte lezers en volgers : Al meer dan vijf jaar vanaf 2008 publiceer ik elke week op internet een column over kunst. Onderwerpen zijn breed getrokken en diverse van deze colums ga ik de komende tijd op blogger.com zetten. U mag daarop reageren en anders ervan genieten. Juli 2007 studeerde ik aan de VU te Amsterdam af op een onderwerp van schilderkunst uit de 19e eeuw. Sindsdien veel lezingen gegeven en voordrachten gehouden. U hoort dus nog meer van mij

drs j.j.jong, kunsthistoricus

 

 

Johannes Vermeer (1632-1675) met een indrukwekkend oeuvre van maar een dertigtal werken

column nr 244 dd 8 februari 2013

Alweer enige tijd terug werd op een buitenmarkt hier in de regio,waar de opbrengst voor een goed doel was bestemd, een driedelige serie aangetroffen onder de titel Hoogstepunten uit de kunstgeschiedenis van de hand van mevrouw drs de Buijzer-de Bolster, kunsthistorica. Zij had deze cursus gegeven en nu waren de drie delen van haar cursus  ISBN-90-72685-03-02 op deze marktkraam terecht gekomen. Ik checkte even of de verkoper begreep dat dit bijzondere documenten waren en blijkbaar wist hij dat niet en vroeg gekscherend, : nou dan kan je ze me wel meegeven. Ik bedong een zachte prijs. De verkoper werd wat argwanend maar ik werd bijgestaan door een bekende die wist dat ik kunsthistoricus was en bezig was met een boek over  Vijf eeuwen schilderkunst in West-Friesland.
Wij kwamen snel een prijs overeen en in deel III raakte ik gefascineerd door een goede, degelijke beschrijving van de kunstschilder Johannes Vermeer. Natuurlijk kennen we allemaal 'Gezicht op Delft "of 'Het Straatje van Vermeer
Over dat laatste schilderij moet ik al eens geschreven hebben. Drs Kees Kaldenbach uit  Amsterdam maakte daar een dermate indringende studie van en kon de plek van het gebied zo nauwkeurig beschrijven, dat hij met een professor besloot daarop te promoveren.  Dat lukte wel niet, maar de kennis die hij vergaarde, was ongeevenaard. Ergens las ik nog de nauwkeurige locatie, maar volgens de bronnen van Kees Kaldenbach stond er op die plek een verzorgingstehuis, dat inmiddels ook is afgebroken. Studenten van de TU Delft-, ik memoreerde het al eens- hadden de locatie gevisualiseerd na het buitengewoon intensief onderzoek van drs Kees Kaldenbach.
Maar enige boeiende beschrijvingen van Mevrouw drs de Buijzer. "Vermeers straatje heeft een doorlopende  nauwelijks onderbroken wand van gevels en poortjes. Vermeer slaagde erin zijn 'straatje"een unieke graad van echtheid te geven door een helder coloriet te gebruiken en trefzeker te modelleren, waarbij hij zijn pointillee-techniek( stipachtig schilderen)  gebruikte.
Over die techniek van schilderien werd geschreven door haar : " Vermeer lijmde zijn doeken voor, waarna hij in diverse lagen een halfkrijtgrond aanbracht, besttaande uit krijt  vermengd met loodwit, omber en houtskoolin een emulsie van lijm en olie."  "Er bestaan andere aanwijzingen dat Vermeer gebruik maakte van de Camera Obscura, een lichtdicht kistje  waarbinnen zich een aantal lenzen en spiegels bevindt. Hiermee werd een verkleind beeld van het weer te geven onderwerp op het werkoppervlak geworpen : dit beeld kan de schilder dan als schets gebruiken."  Vermeer zal ofwel de onderschildering in gedempte kleuren hebben opgebracht, of de omtrekken hebben nagetrokken met loodwit.
Nu kan ik me voorstellen dat deze werkwijze zal gelden voor een voorwerp of zelfs voor een persoon, maar zowel in Het gezicht op Delft ( Mauritshuis Den Haag) maar ook in Het straatje  zal de camera obscura niet bruikbaar zijn geweest.  De locatie van het Het gezicht op Delft ( Mauritshuis Den Haag  wordt in de verhandeling omschreven als : De schiekade ter hoogte van de Schiedamse en Rotterdamse Poort. Inwoners van Delft zal dit meer zeggen, persoonlijk ken ik de stad Delft maar heel oppervlakkig.
Voor de afbeelding heb ik het technische verloop gekozen. Veel literatuur over Vermeer is niet voorhanden dit in tegenstelling tot de schilders Rembrandt, Jozef Israels en Van Gogh. Daar staat  meestal een plank vol.
http://www.mijnalbum.nl/Foto-HAXYOWXV-D.jpg